of kom eens langs!

Wilskracht: je wapen tegen verleiding

Wilskracht: je wapen tegen verleiding

Onze zelfcontrole is nu eenmaal erg beperkt, en dat houdt ons vaak tegen om op lange termijn succesvol te zijn. In dit artikel lees je:

  • Waarom het niet onze schuld is dat we allemaal een tikje lui zijn,
  • Hoe Plato dat in de tijd van de Oude Grieken ook al wist,
  • Wat het marshmallow-experiment ons zegt over onszelf,
  • Welke trucjes je kunt toepassen om meer wilskracht te krijgen.

Je oerbrein zit in de weg

Er zijn heel wat dingen die we moeilijk kunnen weerstaan. Ons brein is er namelijk al duizenden jaren op getraind om HIER EN NU instant bevrediging te zoeken. Best een handige reflex voor onze voorouders die afhingen van de jacht, maar helaas minder relevant voor de moderne jij die niet langer achter buffels hoeft aan te rennen.

Onze doelen van vandaag de dag zijn net dat tikje anders: tegen volgende zomer opnieuw een beachbody krijgen, bijvoorbeeld, of niet compleet uitgeput aan de eindmeet verschijnen van de halve marathon die je over drie maanden samen met je collega’s wilt ondernemen. Ons evolutionaire instinct zit vaker in de weg dan ons lief is, en net daarom lukt het vaak niet om op lange termijn te bereiken waar we al zo lang van dromen.

Dat ene cakeje nu opeten is voor ons oerbrein zoveel verleidelijker dan een rondje in het park – ons lichaam smeekt om de lekker zoete calorieën. De beloning op de korte termijn is immers oneindig veel groter dan de vage belofte van een strak lijf op je volgende strandvakantie. De sleutel tot het weerstaan van al die verleidingen die ons de hele dag omringen? Wilskracht.

Wat je nog niet wist over wilskracht

Waarom doorzettingsvermogen niet is wat het lijkt

We zien wilskracht vaak als een groot vat vol inspiratie en doorzettingsvermogen waaruit we een hele tijd kunnen tappen. Met een fikse voorraad wilskracht beginnen we vol goede moed aan nieuwe uitdagingen die ons leven voorgoed zullen veranderen – tot ons vat vol wilskracht plots zonder waarschuwing helemaal leeg is… en alles weer helemaal bij het oude blijft. Die manier van denken is gelukkig niet helemaal hoe wilskracht en doorzettingsvermogen in elkaar zitten – er is dus hoop!

Wist je dat we meer dan de helft van de goede voornemens die we maken, binnen de drie maanden helemaal de prullenmand in flikkeren? Daar zijn drie goede redenen voor:

  • Je wilt te veel en te snel veranderen in één keer,
  • Je hebt geen realistisch plan van aanpak opgesteld,
  • Je past je levensstijl niet aan en blijft vastgeroest zitten in oude, slechte gewoontes.

De drie bovenstaande punten zijn klassieke fouten van mensen zoals jij en ik die vol goede moed proberen om hun leven van de ene dag op de andere helemaal drastisch om te gooien. Het slechte nieuws: zo werkt het helemaal niet.

Wat kun je wel doen? Er is dus een héél belangrijk element dat heel vaak over het hoofd wordt gezien: wilskracht. Klinkt vaag? Nee hoor!

Als je immers weet waar wilskracht écht over gaat en waar ze vandaan komt, schiet je al een heel eind op om je goede voornemens dit keer eindelijk écht uit te voeren.

Of je nou je leven wilt beteren door te stoppen met roken, die paar extra kilo’s kwijt te raken, of minder tijd op Facebook te spenderen: elk goed voornemen begint bij een verandering in je gedrag. En daarvoor rekenen we in de eerste plaats allemaal op onze wilskracht.

Het positieve stemmetje in je hoofd gaat ‘s ochtends bij het rinkelen van je alarm meestal zo:

Wakker worden! Oké, vandaag blijf ik niét lekker nog even liggen en sta ik metéén op. Halfuur hardlopen, licht ontbijt. En straks géén Snickers bij de suikerdip om tien uur, of een Red Bull wanneer de baas weer eens iets onmogelijks vraagt.

Alle moeilijke dingen waar het duiveltje en het engeltje op je schouder de hele dag door om vechten, vereisen wilskracht. We rekenen op onze wilskracht voor een heleboel belangrijke dingen. Maar wat is die wilskracht nu precies? En waarom gaat het zo vaak fout?

Of je het woord ‘wilskracht’ nou verpakt onder andere, duurdere noemers als doorzettingsvermogen of vastberadenheid, het komt altijd op hetzelfde neer: ergens de innerlijke kracht vandaan halen om je doelen ook effectief te bereiken. En dat kunnen we op een aantal verschillende manieren invullen:

  • Snelle voldoening of bevrediging uitstellen,
  • Kortstondige verleidingen weerstaan in functie van een doel op lange termijn,
  • Ongewenste gedachten of gevoelens (bijvoorbeeld een zeurend pijntje tijdens het sporten) onderdrukken,
  • Jezelf onder controle houden,
  • Rationeel in plaats van emotioneel denken.

Op basis van de definities hierboven zou je misschien denken dat wilskracht een soort batterij is die op een gegeven moment helemaal leeg raakt. Je kunt je wilskracht dan misschien wel opladen door een weekje op het strand te liggen luieren, maar je reserves raken hoe dan ook op.

Het beste voorbeeld? Je doet de hele week je stinkende best en je sleept jezelf op een crackerdieet van crossfitless naar spinning-workout, maar op vrijdagavond ben je helemaal leeg en ga je toch maar weer lekker voor die meeneempizza en een heel weekend bankhangen met Netflix. Weg wilskracht! Wel, er is goed nieuws: je kunt er wat aan doen.

Van filosofie naar wetenschap

De moderne verleidingen die ons overal omringen, zijn niet nieuw. Ook de oude Grieken – die fitte types die Olympische Spelen hebben uitgevonden, weet je wel – vonden het al best lastig om instant temptation te weerstaan. Er waren nog geen chips en televisie, maar de gemiddelde Athener van 2000 jaar geleden bleef in een snikhete zomer ook liever op de bank hangen met een kruik wijn en een dikke tros druiven binnen handbereik.

Onder de klassieke filosofen was Plato degene die voor het eerst serieus opperde dat we voor eeuwig en altijd in tweestrijd leefden tussen het makkelijke toegeven aan verlangens in het NU en de vage beloftes van uitgestelde beloning. Dat klinkt herkenbaar…
De oplossing volgens Plato? Een gecontroleerde staat van onthechting, die begint bij het herkennen van je verlangens, om ze vervolgens te leren controleren.

Hoe? Met diezelfde wilskracht, jawel.

Is wilskracht onuitputtelijk?

Wetenschappers hebben heel wat interessante dingen te vertellen over wilskracht. Onderzoekers hebben bijna twintig jaar geleden al aangetoond dat wilskracht een meetbaar verschijnsel is met een biologische basis.

Er werd onder meer een verband gevonden tussen de zogeheten hartslagvariabiliteit of HRV (een manier om onder meer stress te meten) en de mate waarin mensen beroep doen op hun wilskracht.

Het onderzoek toonde ook aan dat mensen die mentaal erg diep moeten gaan en hard moeten inzetten op die wilskracht, vervolgens ook fysiek uitgeput raken en geen energie meer hebben om hun wilskracht voor andere dingen in te zetten.

Wetenschappelijke studies die verder bouwden op dat idee, bewezen het inzicht dat een (te) groot aantal keuzes ons vermogen tot zelfcontrole aantast. Het logische advies als je aan je gewicht wilt werken? Hou het aantal keuzes beperkt en je spaart wilskracht uit.

Uit al die onderzoeken zou je kunnen afleiden dat wilskracht een sterk beperkte energiebron is, die we best zoveel mogelijk sparen. Er zijn dan ook talloze zelfhulpboeken geschreven die op dit concept gestoeld zijn.

Die boeken waren in eerste instantie niet zo heel bevorderlijk als motivatie om je leven te beteren: ze onderschreven namelijk het idee dat onze wilskracht nu eenmaal makkelijk de bodem bereikt.

Na verloop van tijd kwamen er auteurs op de proppen met een andere invalshoek. Zij zagen wilskracht eerder als een soort spier die je op verschillende manieren kunt trainen. Dat betekent natuurlijk ook dat je potentieel niet oneindig is en dat sommige mensen van nature meer aanleg hebben dan andere – maar het blijft een optimistische boodschap.

Die ideeën gaan al meer in de richting van de huidige opvatting over wilskracht, die de sleutel tot succes vormt.

Wilskracht is je vriend

Recente studies hebben aangetoond dat wilskracht eigenlijk verrassend eenvoudig te stimuleren en te versterken valt. Het zit zelfs eigenlijk zo eenvoudig in elkaar, dat het zelfs al helpt als je eenvoudigweg attent wordt gemaakt op het feit dat wilskracht niet onuitputtelijk is – net zoals we met dit artikel proberen te doen, eigenlijk… Perceptie is dus heel belangrijk!

Wilskracht als motivator voor méér wilskracht

Wat als je nou even meestapt in het idee dat een uitputtende taak of activiteit ervoor kan zorgen dat je net nog méér energie en wilskracht krijgt? In een bepaalde wetenschappelijke studie in de VS werd aan een groep studenten gevraagd of ze hun wilskracht als beperkt en eindig beschouwden, of net iets waar je in kunt groeien.

De studenten die hun innerlijke drive als iets beperkts zagen, voelden zich na een moeilijke denkopdracht inderdaad ‘leeg’ en ‘moe’. De groep studenten die diezelfde wilskracht net als energiebron zagen, gingen het net beter doen naarmate ze meer opdrachten kregen. Succes zorgt voor meer succes, op allerlei vlakken.

Voel je je goed in je vel op je werk, dan is de kans bijvoorbeeld groot dat je ook op andere vlakken gemotiveerd raakt, minder uitstelgedrag vertoont en bijvoorbeeld sportieve uitdagingen vlugger zult oppakken.

Marshmallow-experiment

Een goed voorbeeld van wilskracht in de praktijk is het beroemde Marshmallow-experiment uit de jaren zestig. Onderzoekers van de Stanford-universiteit zette een groep kleuters één voor één aan een tafel met daarop een marshmallow.

De begeleider van het experiment vertelde hen dat ze konden kiezen: ze mochten het snoepje meteen opeten, óf een kwartier wachten. Als de kleuter erin zou slagen om te wachten (en dus de verleiding te weerstaan), zou hij of zijn nog een tweede marshmallow toegestopt krijgen als beloning.

Het resultaat? De meeste kinderen hielden het wachten niet langer dan drie minuten vol. De beperkte groep kinderen die er wél in slaagde, zou later als adolescent veel betere examenresultaten halen.

Er is dus wel degelijk een verband tussen aangeboren of aangeleerde wilskracht en succes op langere termijn. De marshmallow-test is nadien nog vele malen herhaald in allerlei variaties, telkens met dezelfde uitkomst.

Wat kunnen we nu afleiden uit al die experimenten?

Sommige mensen zijn nu eenmaal gezegend met meer wilskracht dan andere, maar wilskracht is hoe dan ook voor iedereen eindig. We kunnen onszelf dan wel tijdelijk oppeppen, maar het enige wat echt werkt is een realistische aanpak op lange termijn.

Wat betekent dat nu voor jou?

Net zoals bij elke andere situatie en gedrag, bepalen onze eigen overtuigingen hoe we omgaan met moeilijke gebeurtenissen en situaties. Dat betekent dat de manier waarop je over wilskracht denkt, zich ook daadwerkelijk kan vertalen naar wat je doet en hoe je beter met een moeilijke situatie kunt omgaan.

Even een praktisch voorbeeld:

Stel dat je het lastig vindt om regelmatig naar de sportschool te gaan (begrijpen we best), of uit de koekjeskast te blijven (jep, ook wij zijn schuldig)… Probeer dan eens om een ander perspectief te vinden en de dingen op een andere manier te benaderen.

Vertel jezelf eens dat élke keer in de sportschool makkelijker wordt dan de vorige, omdat je steeds sterker wordt. Of tel elke koekjesvrije dag op de kalender, en kijk hoeveel dagen je in een week, en daarna in een maand, bij elkaar kunt sparen.

Een frisse blik kan er al heel gauw voor zorgen dat je voelt dat je weer controle krijgt over je goede voornemens…

Wat kun je zélf doen?

  • Ga eens voor jezelf na hoe je op dit moment over wilskracht denkt. Hoe zou je wilskracht zelf omschrijven? En hoe denk je dat wilskracht bij jezelf werkt? Alles begint bij inzicht in hoe je eigen brein werkt en hoe je bijgevolg met wilskracht omgaat.
  • Probeer eens een keertje om een op een andere manier naar wilskracht en doorzettingsvermogen te kijken. Ga op zoek naar een zinnetje of mantra dat je zal helpen om je kracht te geven op een moeilijk moment. Dat kan heel persoonlijk zijn!
  • Denk eens na over hoe een ander beeld over wilskracht je kan helpen om houvast te vinden bij het langdurig volhouden van een gezond eetpatroon, of de trainingsbeloftes die je eerder dit jaar aan jezelf hebt gemaakt…

Heb je alles op een rijtje? Dan besef je vast veel beter hoe wilskracht voor jou werkt en ben je klaar voor de volgende stap: tijd voor actie!

Je bent niet alleen

Gebruik de tips hierboven als basis om je totale wilskracht te vergroten. Een effectieve eerste stap? Een gezonde geest in een gezond lichaam. Je basisgezondheid verbeteren zal ervoor zorgen dat je je totale capaciteit aan wilskracht vergroot en dat je sneller herstelt van stresserende taken.

Je batterijen opladen kan op elk moment van de week: denk maar aan professionele begeleiding in de sportschool op een vast ritme. Externe motivatie die je helpt (en soms ook dwingt) om door te zetten, zorgt ervoor dat je je achteraf een heel stuk beter voelt en dat je je interne wilskracht opbouwt voor allerlei andere aspecten van je leven.

Vergeet niet dat wilskracht geen bron van frustratie hoeft te zijn, maar dat ze je net kan helpen om positieve veranderingen aan te brengen. Ondersteuning van vrienden, familie, een gymbuddy en een professionele trainer op de sportschool maken heel vaak het verschil. Je staat er dus helemaal niet alleen voor!

Veel succes!

Deze website gebruikt cookies om data op te slaan. Je leest er meer over in onze Privacy Statement.