De overgang is een natuurlijke fase in het leven van elke vrouw, maar het voelt lang niet altijd zo natuurlijk aan. Het lichaam verandert, de hormonen lijken alle kanten op te schieten en veel vrouwen vragen zich af: wat gebeurt er eigenlijk met me? Om dat goed te begrijpen, helpt het om te weten wat de perimenopauze is – de voorfase van de overgang waarin de meeste veranderingen plaatsvinden.
Wat is de perimenopauze precies?
De overgang is het hele proces rondom het einde van de vruchtbare periode. De menopauze zelf is slechts één dag: het moment waarop er twaalf maanden geen menstruatie is geweest. Alles wat daaraan voorafgaat – en vaak ook de jaren erna – valt onder de perimenopauze.
De perimenopauze begint meestal ergens tussen je 40e en 50e levensjaar. In deze periode begint de eierstokfunctie geleidelijk af te nemen. De productie van de belangrijkste vrouwelijke hormonen, oestrogeen en progesteron, wordt onregelmatiger. Soms produceren de eierstokken wekenlang nauwelijks hormonen, om vervolgens ineens een flinke piek te laten zien. Dat verklaart waarom klachten zo wisselend kunnen zijn: de ene maand voel je je prima, de volgende lijk je op een achtbaan te zitten.
Wat gebeurt er hormonaal?
Tijdens de perimenopauze verandert de hormonale communicatie tussen je hersenen en je eierstokken. De hersenen maken meer FSH (follikelstimulerend hormoon) aan om de eierstokken aan te sporen nog een eicel te laten rijpen. Omdat de eierstokken minder goed reageren, schommelt de oestrogeenproductie sterk – van te hoog naar te laag en weer terug.
Deze hormonale pieken en dalen liggen aan de basis van veel bekende overgangsverschijnselen, zoals:
-
opvliegers en nachtelijk zweten;
-
stemmingswisselingen en prikkelbaarheid;
-
slaapproblemen;
-
een onregelmatige menstruatie;
-
veranderingen in huid, haar en gewicht.
Ook kan het libido veranderen en merken veel vrouwen dat hun energieniveau daalt. Dat is niet alleen hormonale vermoeidheid: oestrogeen speelt ook een rol in de hersenen, de bloedsomloop en zelfs in de manier waarop spieren en gewrichten functioneren.
De rol van oestrogeen – veel breder dan je denkt
Oestrogeen is niet zomaar een “vrouwelijk hormoon”. Het beïnvloedt bijna elk systeem in het lichaam. Het helpt de bloedvaten soepel te houden, beschermt tegen botontkalking, ondersteunt de hersenfunctie en beïnvloedt zelfs hoe vet wordt opgeslagen.
Wanneer oestrogeen schommelt of daalt, kunnen allerlei subtiele (en soms minder subtiele) veranderingen optreden: je lichaamstemperatuurregeling verandert, je stofwisseling vertraagt, je concentratievermogen neemt af en je stemming wordt gevoeliger.
Volgens onderzoek gepubliceerd in het Journal of the Endocrine Society beïnvloeden deze hormonale veranderingen niet alleen de voortplanting, maar ook de hersenfunctie, het cardiovasculaire systeem en de botgezondheid (PubMed, 2021).
Wanneer eindigt de perimenopauze?
De perimenopauze duurt gemiddeld vier tot acht jaar, maar dit verschilt sterk per vrouw. Ze eindigt officieel op het moment dat je twaalf maanden geen menstruatie meer hebt gehad – dat is dan je menopauze. Daarna volgt de postmenopauze, waarin het oestrogeenniveau structureel laag blijft.
Ook in deze fase is aandacht voor gezondheid belangrijk. Het lichaam past zich aan het lagere hormoonniveau aan, wat invloed kan hebben op spiermassa, botdichtheid en hart- en vaatgezondheid. Daarom zijn krachttraining, gezonde voeding en voldoende beweging in deze periode extra waardevol (zoals besproken in de eerdere blog).
Wat kun je zelf doen?
Hoewel de perimenopauze niet te stoppen is, kun je wel veel doen om je beter te voelen.
-
Zorg goed voor je lichaam: voldoende slaap, gezonde voeding, krachttraining en ontspanning helpen je beter omgaan met hormonale schommelingen.
-
Praat erover: openheid met je huisarts of een overgangsconsulent kan helpen bij het vinden van passende ondersteuning.
-
Overweeg begeleiding: soms kan hormoontherapie of een andere medische aanpak klachten verlichten — altijd in overleg met een arts.
Een nieuwe fase vol mogelijkheden
De overgang is vaak uitdagend, maar het is óók een kans om opnieuw naar je gezondheid te kijken. Veel vrouwen ontdekken in deze periode hun kracht en veerkracht opnieuw. Begrijpen wat er in je lichaam gebeurt, is de eerste stap naar beter omgaan met de veranderingen.
De perimenopauze is dus geen einde, maar een overgang naar een nieuwe balans — een fase waarin je, met de juiste kennis en zorg, sterker en bewuster in het leven kunt staan.
Meer lezen?
Menopause: Physiology, Symptoms, and Management – Journal of the Endocrine Society, 2021